Khi nghĩ về mối quan hệ của giấc ngủ với các giác quan, khứu giác thường ít nhận được sự chú ý hơn cả. Vì đương nhiên, những ảnh hưởng của mùi hương không thể rõ ràng như cái cách mà ánh sáng và tiếng ồn tác động đến giấc ngủ.
Mặc dù vậy, cùng với những nghiên cứu của các nhà khoa học, mùi hương thật sự có ảnh hưởng trực tiếp đến giấc ngủ. Cùng tìm hiểu thêm với bài viết sau đây.
Mùi hương và giấc ngủ có mối quan hệ tương tác qua lại hai chiều với nhau. Giấc ngủ là một yếu tố quan trọng giúp điều chỉnh độ nhạy của khứu giác với mùi và tăng cường khả năng ghi nhớ mùi.[1]
Ngược lại, nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng, mùi hương có thể ảnh hưởng đến thời gian bắt đầu giấc ngủ, cũng như chất lượng và thời lượng giấc ngủ. Những mùi hương riêng biệt có thể thúc đẩy giấc ngủ ngon hơn, giúp mọi người thức dậy tươi tỉnh vào buổi sáng, hoặc thậm chí ảnh hưởng đến giấc mơ và sự hình thành trí nhớ trong khi ngủ.[1-3]
Theo các chuyên gia, việc tiếp xúc với mùi khó chịu trong khi ngủ, có thể dẫn đến sự suy giảm chất lượng giấc ngủ, và cũng có thể khiến một số cá nhân thức giấc. Mặt khác, mùi hương dễ chịu có thể tác động tích cực đến giấc ngủ, thúc đẩy sự thư giãn và giúp giấc ngủ ngon hơn.
Liệu pháp mùi hương (Aromatherapy), hay còn gọi là liệu pháp tinh dầu, là việc sử dụng tinh dầu từ thực vật (hoa, thảo mộc hoặc cây cỏ) như một phương pháp tiếp cận sức khỏe bổ sung. Tinh dầu thường được sử dụng bằng cách hít vào, hoặc thoa lên da, sau khi đã được pha loãng.[4, 5]
Đã được hình thành từ rất lâu, và bắt đầu được biết đến rộng rãi hơn từ thế kỷ 19, liệu pháp mùi hương đã dần trở thành một phương pháp chữa bệnh toàn diện, giúp tăng cường cả sức khỏe thể chất lẫn tâm trí. Trong đó, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những tác dụng tích cực của liệu pháp mùi hương đối với việc cải thiện chất lượng giấc ngủ.[5-9]
Việc tiếp xúc với những mùi hương phù hợp giúp cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng và lo lắng, đem lại lợi ích cho giấc ngủ. Vì căng thẳng và lo lắng thường góp phần gây ra các vấn đề về giấc ngủ, như mất ngủ.
Ngoài ra, liệu pháp này cũng phát huy tác dụng trong việc che giấu những mùi khó chịu gây ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ. Bên cạnh đó, sự kết hợp việc sử dụng tinh dầu vào thói quen ban đêm có thể hình thành nên một “nghi thức” ngủ (1 trong 4 nguyên tắc về vệ sinh giấc ngủ), giúp báo hiệu cho cơ thể rằng đã đến lúc thư giãn và nghỉ ngơi, thúc đẩy giấc ngủ ngon.
Điều quan trọng cần lưu ý là liệu pháp mùi hương không thể thay thế các phương pháp điều trị khác cho các chứng rối loạn giấc ngủ. Bên cạnh đó, phản ứng của từng cá nhân đối với mỗi mùi hương là có thể khác nhau và cần được điều chỉnh sao cho phù hợp.
Áp dụng liệu pháp mùi hương vào cuộc sống
Có rất nhiều cách để bạn có thể áp dụng liệu pháp mùi hương vào cuộc sống hằng ngày. Sau đây là một vài phương pháp phổ biến:
Chỉ cần nhỏ một vài giọt tinh dầu vào dụng cụ khuếch tán là bạn sẽ cảm thấy ngay sự khác biệt trong không khí. Chúng sẽ lắp đầy không gian phòng ngủ bằng hương thơm của tinh dầu. Một số dụng cụ khuếch tán tinh dầu phổ biến có thể kể đến như: máy khuếch tán, que khuếch tán, lọ hoa khô, đá thơm…
Nếu bạn muốn không gian phòng ngủ của mình thêm phần lãng mạn và ấm cúng, thì nến thơm hoặc túi hương cũng là 2 sự lựa chọn rất tuyệt vời.
Sử dụng các loại xịt phòng hoặc xịt vải có chứa tinh dầu cũng là một cách làm phổ biến
Thêm vài giọt tinh dầu vào bồn tắm nước ấm mang lại hiệu quả gấp đôi cho giấc ngủ. Sự giảm nhiệt độ cơ thể sau khi tắm nước ấm khiến bạn cảm thấy buồn ngủ, bên cạnh đó, hương thơm dịu nhẹ từ tinh dầu còn giúp bạn thư giãn đầu óc và thả lỏng cơ thể, khiến bạn dễ đi vào giấc ngủ hơn.
Đây cũng là một sự kết hợp hiệu quả, bạn có thể chủ động thoa lên da một lượng tinh dầu đã được pha loãng bằng dầu nền, hoặc một lượng kem dưỡng có chứa tinh dầu phù hợp, và tiến hành mát-xa.
Đây cũng là một xu hướng mới được ưa chuộng, phù hợp với những người có sở thích trồng cây, thích hòa mình vào thiên nhiên. Đưa các loại cây trồng vào nhà không chỉ có tác dụng trang trí mà còn có thể đem lại những lợi ích sức khỏe đáng kinh ngạc, trong đó có cải thiện giấc ngủ.
Hãy chắc chắn lựa chọn những sản phẩm có chất lượng tốt, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, từ một nhà sản xuất có uy tín, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Cho đến nay, có khoảng hơn 3.000 loại tinh dầu đã được xác định, nhưng chỉ khoảng 300 loại được sử dụng trong liệu pháp mùi hương.[10] Sau đây là một số loại tinh dầu nổi bật nhất, được biết đến với hương thơm giúp thúc đẩy sự thư giãn, và cải thiện giấc ngủ.
Oải hương (Lavender)
Trong số các loại tinh dầu, ít loại nào được nghiên cứu nhiều như oải hương. Mùi hoa oải hương có tác dụng làm dịu nhịp tim, huyết áp, cũng như tâm trạng.[11] Nhiều nghiên cứu đã xác nhận những tác động tích cực của tinh dầu oải hương đến giấc ngủ.[1, 2, 5, 9, 12-15] Kết quả của một nghiên cứu vào năm 2005 cho thấy, mùi oải hương làm tăng tỷ lệ giấc ngủ sâu, sóng chậm ở cả nam và nữ, giúp họ thức giấc sảng khoái hơn vào buổi sáng.[16]
Cúc La Mã (Chamomile)
Cúc La Mã là một loại thảo mộc cực kỳ đa năng, được sử dụng trong nhiều thứ, từ trà và bia, cho đến kem dưỡng da và tinh dầu. Trong nghiên cứu, cúc La Mã đã chứng minh được rất nhiều lợi ích, bao gồm khả năng cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm lo lắng.[1, 5, 9, 14, 15, 17]
Hoa hồng (Rose)
Hoa hồng nổi tiếng với hương thơm quyến rũ, và tinh dầu hoa hồng đã cho thấy tiềm năng để có thể được sử dụng trong liệu pháp mùi hương dành cho giấc ngủ. Mặc dù vẫn cần thêm những bằng chứng khoa học trong tương lai, nhưng trong một vài nghiên cứu, mùi hương hoa hồng được phát hiện có tác dụng hạ huyết áp và nhịp thở, giảm lo lắng và giúp dễ ngủ.[18, 19]
Hoa nhài (Jasmine)
Loại tinh dầu thơm này có nguồn gốc từ cây hoa nhài, có tác dụng làm dịu tâm trí và cơ thể. Nghiên cứu cho thấy, hương hoa nhài có liên quan đến việc giảm mức độ lo lắng và cải thiện chất lượng giấc ngủ, khiến một người dành nhiều thời gian hơn trên giường để ngủ.[2, 6, 20]
Gỗ tuyết tùng (Cedarwood)
Mặc dù chưa được biết đến rộng rãi, nhưng một vài nghiên cứu đã khám phá ra đặc tính làm dịu và ổn định, giúp thúc đẩy cảm giác thư giãn và giảm căng thẳng của tinh dầu gỗ tuyết tùng, khiến nó trở thành một lựa chọn tốt cho mục đích thư giãn và tạo động lực cho giấc ngủ.[1, 20, 21]
Ngọc Lan Tây (Ylang-Ylang)
Tinh dầu ngọc lan tây có hương thơm hoa kỳ lạ, giúp thư giãn và làm dịu sâu sắc. Chính vì vậy, trong một vài nghiên cứu, đây chính là một loại tinh dầu có khả năng hỗ trợ giấc ngủ.[9, 15, 22, 23]
Cam Bergamot (Citrus bergamia)
Tinh dầu Bergamot có nguồn gốc từ vỏ cam Bergamot, một loại quả họ cam quýt có nguồn gốc từ vùng Calabria của Ý. Nghiên cứu cho thấy, công dụng của tinh dầu Bergamot trong liệu pháp mùi hương bao gồm cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng và giúp mọi người dễ ngủ.[15, 25-27]
Tinh dầu họ cam quýt, như cam Bergamot, có thể gây tổn thương da nếu không được sử dụng đúng cách, và cần một số biện pháp phòng ngừa đặc biệt. Tránh sử dụng tinh dầu Bergamot trong kem dưỡng da, hoặc dầu massage, và hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn có thắc mắc cần được giải đáp.
Theo nghiên cứu, một số mùi hương có thể làm giúp tăng cường sự chú ý và năng lượng của bạn. Chẳng hạn như:
Cà phê (Coffee)
Uống cà phê là một trong những cách giúp tăng cường tỉnh táo phổ biến nhất, nhưng không phải ai cũng thích hương vị của cà phê, hoặc muốn tiêu thụ caffeine. Tuy nhiên, nghiên cứu đã phát hiện ra rằng việc hít thở mùi cà phê cũng có thể giúp cải thiện sự tỉnh táo, sự chú ý và trí nhớ, mà không cần phải dung nạp caffeine.[28, 29]
Bạc Hà (Peppermint)
Theo một vài nghiên cứu, hương bạc hà có tác dụng làm giảm buồn ngủ và thúc đẩy sự tỉnh táo. Tuy nhiên, tác dụng này có thể phụ thuộc vào sở thích về mùi, và giới tính của mỗi cá nhân.[1, 2, 5, 9]
Hương Thảo (Rosemary)
Tinh dầu hương thảo được phát hiện là một chất kích thích giúp kích hoạt não bộ, có thể thúc đẩy sự tỉnh táo và nhận thức tổng thể.[9, 30]
Cam chanh (Citrus)
Nhóm hương Citrus được chiết xuất từ các loại trái cây như cam, quýt, bưởi… đã được chứng minh là có thể kích thích hệ thần kinh trung ương, tăng mức năng lượng và cải thiện hiệu suất nhận thức.[9, 31]
Lưu ý, tinh dầu họ cam chanh có thể gây tổn thương da nếu không được sử dụng đúng cách, và cần một số biện pháp phòng ngừa đặc biệt.
Bạn cần nhớ rằng, giấc ngủ chất lượng là cách tốt nhất để đảm bảo bạn thức dậy với cảm giác sảng khoái và tươi tỉnh, không một mùi hương nào có thể khắc phục được hoàn toàn tình trạng lờ đờ, uể oải do thiếu ngủ gây ra.
Sau đây là một số nhãn hàng nổi bật, với uy tín và chất lượng đảm bảo:
| Thương hiệu | Đặc điểm nổi bật | Link mua sản phẩm |
| Heny Garden | - Là thương hiệu Việt Nam. Có kinh nghiệm lâu năm trong việc sản xuất và gia công các dòng sản phẩm về tinh dầu. | Tinh Dầu Thơm Phòng Organic Thiên Nhiên Nguyên Chất Đậm Đặc HENY GARDEN |
| Link Shopee | ||
| Link Lazada | ||
| Heber Natural Life | - Là thương hiệu Việt Nam, chuyên nhập khẩu và cung cấp các loại tinh dầu chính hãng. Được nhiều khách hàng tin dùng. | Tinh dầu Heber Natural Life |
| Link Shopee | ||
| Link Lazada | ||
| Tinh Dầu Thiên Nhiên HA EVA | - Là thương hiệu Việt Nam chuyên nghiên cứu và cung cấp các dòng sản phẩm về tinh dầu. | Tinh Dầu Xông Phòng 100% Thiên Nhiên |
| Link Shopee | ||
| Kodo International Fragrances | - Thương hiệu nổi tiếng đến từ Nhật Bản. Có kinh nghiệm lâu năm về tinh dầu hương thơm. | Tinh Dầu Nước Hoa Kodo |
| Link Shopee | ||
| Link Lazada | ||
| Plant Therapy Vietnam | - Là thương hiệu tinh dầu hữu cơ hàng đầu tại Mỹ, được nhập khẩu và phân phối chính hãng tại Việt Nam | Tinh dầu hữu cơ Plant Therapy |
| Link Shopee | ||
| Link Lazada | ||
| Tinh dầu Noison | - Là thương hiệu Việt Nam chuyên nghiên cứu và cung cấp các sản phẩm liên quan đến tinh dầu, được nhiều khách hàng tin dùng. | Tinh dầu Noison |
| Link Shopee | ||
| Link Lazada | ||
| Siêu Thị Tinh Dầu Oilmart | - Là thương hiệu Việt Nam chuyên nghiên cứu và cung cấp các sản phẩm mang nguồn gốc từ thiên nhiên. | Tinh dầu Oilmart |
| Link Shopee | ||
| Link Lazada | ||
| Tinh dầu Kobi | - Là thương hiệu Việt Nam chuyên nhập khẩu và phân phối tinh dầu thiên nhiên nguyên liệu. | Tinh dầu Kobi |
| Link Shopee | ||
| Link Lazada |
Tất cả các đường link để mua sản phẩm được liệt kê ở trên đều là những đường link tiếp thị liên kết. Mỗi đơn hàng phát sinh từ những đường link này sẽ đem lại hoa hồng cho trang web. Sự ủng hộ của quý độc giả chính là động lực để trang web phát triển ngày càng lớn mạnh! Hãy trân trọng giấc ngủ! Xin chân thành cảm ơn!
Mùi hương có thể ảnh hưởng đến giấc mơ không?
Chưa rõ ràng. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các kích thích bên ngoài trong khi ngủ, bao gồm cả mùi hương, có thể ảnh hưởng đến giấc mơ, nhưng bản chất của hiệu ứng này vẫn chưa rõ ràng, và vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu trong tương lai để xác định.[32]
Mùi hương có thể giúp cải tăng cường trí nhớ khi ngủ không?
Giấc ngủ và trí nhớ có một mối liên hệ không thể tách rời. Trong những nỗ lực nhằm cải thiện khả năng ghi nhớ khi ngủ, các nhà khoa học đã khám phá ra cách sử dụng mùi hương như một tín hiệu để tăng cường và “gợi ý” cho trí nhớ.
Cụ thể, một cá nhân sẽ được tiếp xúc với một mùi hương cụ thể khi thức và học thông tin mới, sau đó, họ sẽ tiếp xúc với cùng một mùi hương đó trong khi ngủ. Điều này có thể giúp củng cố có chọn lọc những thông tin có liên quan khi ngủ, và hỗ trợ việc tái hiện, truy xuất chúng khi thức.[33, 34]
Mùi hương có thể đánh thức một người đang ngủ không?
Khó có thể. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng độ nhạy mùi của khứu giác thay đổi trong ngày, theo thời gian sinh học. Nhìn chung, độ nhạy mùi mạnh nhất vào chiều tối, yếu nhất vào tối muộn và sáng sớm. Điều này có thể giải thích tại sao mùi hương thường không thể khiến một người thức dậy khi ngủ.[35]
Mùi của ai đó có thể khiến bạn buồn ngủ không?
Có thể. Một nghiên cứu đã đưa ra bằng chứng rằng, chất lượng giấc ngủ được nâng cao khi những người tham gia thử nghiệm được tiếp xúc với mùi hương của đối tác lãng mạn (bạn đời, người yêu…).
Sự gia tăng này xảy ra bất kể niềm tin của những người tham gia về nguồn gốc của mùi hương. Chất lượng giấc ngủ được cảm nhận cao hơn khi những người tham gia tin rằng họ đang ngửi thấy mùi hương của đối tác.[36]
Mùi hương và giấc ngủ có mối liên hệ, tương tác qua lại với nhau. Liệu pháp mùi hương từ lâu đã trở thành một phương pháp phổ biến để cải thiện tâm trạng và giấc ngủ.
Một số mùi hương nhất định có thể thúc đẩy sự thư giãn và giúp dễ ngủ hơn, trong khi những loại khác có thể giúp chúng ta tăng cường sự tỉnh táo và tập trung. Kết hợp mùi hương vào thói quen đi ngủ của chúng ta có thể là một cách tự nhiên và hiệu quả để cải thiện giấc ngủ.
Điều quan trọng là, bạn cần trân trọng giấc ngủ và đừng chần chừ tìm kiếm sự trợ giúp đến từ các bác sỹ hoặc chuyên gia, nếu bạn nhận thấy những vấn đề về giấc ngủ đang khiến cho sức khỏe và cuộc sống của mình ngày một xấu đi.
Nguồn tham khảo
+ 36 nguồn
Nội dung tham khảo được lấy từ các nguồn uy tín như: sách, các trang web của chính phủ (.gov), các cơ sở dữ liệu về khoa học (PubMed, Uptodate…) và các trang tin điện tử chính thống.
[1] Giuliano Gaeta, and Donald A. Wilson. 22/12/2022. Reciprocal relationships between sleep and smell. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9813672/
[2] Agnieszka Sabiniewicz, Pia Zimmermann, Guliz Akin Ozturk, Jonathan Warr, and Thomas Hummel. 13/10/2022. Effects of odors on sleep quality in 139 healthy participants. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9562345/
[3] Franziska Neumann,Vitus Oberhauser, and Jürgen Kornmeier. 27/01/2020. How odor cues help to optimize learning during sleep in a real life-setting. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6985213/
[4] National Center for Complementary and Integrative Health. “Aromatherapy”. Nhlbi.nih.gov. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.nccih.nih.gov/health/aromatherapy
[5] SKĐS. 23/8/2024. PODCAST: Liệu pháp chữa lành từ mùi hương. Báo điện tử Sức khỏe và Đời sống – Cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://suckhoedoisong.vn/podcast-lieu-phap-chua-lanh-tu-mui-huong-169240823083835702.htm
[6] Anja Seiger, Lukas Spahn, Lisa Rosenblum, Thomas Penzel, Katharina Lederer, Matthew Salanitro, Ingo Fietze. 20/4/2024. The Impact of Fragrance on the Quality of Sleep. Sleep Research Society – Oxford University Press. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://academic.oup.com/sleep/article/47/Supplement_1/A176/7654499
[7] Pi-Chu Lin, Pi-Hsia Lee, Shu-Ju Tseng, Yen-Miao Lin, Su-Ru Chen, Wen-Hsuan Hou. 08/2019. Effects of aromatherapy on sleep quality: A systematic review and meta-analysis. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8138632/
[8] Mi-kyoung Lee, Sunog Lim, Ji-Ah Song, Mi-Eun Kim, Myung-Haeng Hur. 06/2017. The effects of aromatherapy essential oil inhalation on stress, sleep quality and immunity in healthy adults: Randomized controlled trial. ScienceDirect. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1876382017300951
[9] Babar Ali, Naser Ali Al-Wabel, Saiba Shams, Aftab Ahamad, Shah Alam Khan, Firoz Anwar. 08/2015. Essential oils used in aromatherapy: A systemic review. ScienceDirect. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2221169115001033
[10] Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R. Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, and Marcello Iriti. 22/01/2017. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6155610/
[11] Peir Hossein Koulivand, Maryam Khaleghi Ghadiri, Ali Gorji. 14/3/2013. Lavender and the nervous system. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23573142/
[12] Hossein Davari, Abbasali Ebrahimian, Soraya Rezayei, and Maedeh Tourdeh. 25/4/2021. Effect of Lavender Aromatherapy on Sleep Quality and Physiological Indicators in Patients after CABG Surgery: A Clinical Trial Study. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8138632/
[13] Angela Smith Lillehei, Linda L. Halcón, Kay Savik, and Reilly Reis. 01/7/2015. Effect of Inhaled Lavender and Sleep Hygiene on Self-Reported Sleep Issues: A Randomized Controlled Trial. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4505755/
[14] Li-Wei Ko, Cheng-Hua Su, Meng-Hsun Yang, Shen-Yi Liu, and Tung-Ping Su. 13/01/2021. A pilot study on essential oil aroma stimulation for enhancing slow-wave EEG in sleeping brain. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7806966/
[15] Jieqiong Cui, Meng Li, Yuanyuan Wei, Huayan Li, Xiying He, Qi Yang, Zhengkun Li, Jinfeng Duan, Zhao Wu, Qian Chen, Bojun Chen, Gang Li, Xi Ming, Lei Xiong, and Dongdong Qin. 12/4/2022. Inhalation Aromatherapy via Brain-Targeted Nasal Delivery: Natural Volatiles or Essential Oils on Mood Disorders. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9041268/
[16] Namni Goel, Hyungsoo Kim, Raymund P Lao. 2005. An olfactory stimulus modifies nighttime sleep in young men and women. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16298774/
[17] Truong Hong Hieu, Mahmoud Dibas, Kadek Agus Surya Dila, Nourin Ali Sherif, Muhammad Usman Hashmi, Mostafa Mahmoud, Nguyen Thi Thuy Trang, Lava Abdullah, Thai Le Ba Nghia, Mai Nhu Y, Kenji Hirayama, Nguyen Tien Huy. 21/4/2019. Therapeutic efficacy and safety of chamomile for state anxiety, generalized anxiety disorder, insomnia, and sleep quality: A systematic review and meta-analysis of randomized trials and quasi-randomized trials. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31006899/
[18] Ali Hajibagheri, Atye Babaii, Mohsen Adib-Hajbaghery. 14/5/2014. Effect of Rosa damascene aromatherapy on sleep quality in cardiac patients: a randomized controlled trial. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25129884/
[19] Tapanee Hongratanaworakit. 02/2009. Relaxing effect of rose oil on humans. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19370942/
[20] Ofer Perl, Anat Arzi, Lee Sela, Lavi Secundo, Yael Holtzman, Perry Samnon, Arie Oksenberg, Noam Sobel, and Ilana S. Hairston. 17/02/2016. Odors enhance slow-wave activity in non-rapid eye movement sleep. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4922455/
[21] Eri Matsubara, Tatsuro Ohira. 2018. Inhalation of Japanese cedar (Cryptomeria japonica) wood odor causes psychological relaxation after monotonous work among female participants. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30333431/
[22] Mark Moss, Steven Hewitt, Lucy Moss, Keith Wesnes. 01/2008. Modulation of cognitive performance and mood by aromas of peppermint and ylang-ylang. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18041606/
[23] T Hongratanaworakit, G Buchbauer. 07/2004. Evaluation of the harmonizing effect of ylang-ylang oil on humans after inhalation. National Library of Medicine. Truy cập vào 02/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15303255/
[24] Eri Watanabe, Kenny Kuchta, Mari Kimura, Hans Wilhelm Rauwald, Tsutomu Kamei, Jiro Imanishi. 19/2/2015. Effects of bergamot ( Citrus bergamia (Risso) Wright & Arn.) essential oil aromatherapy on mood states, parasympathetic nervous system activity, and salivary cortisol levels in 41 healthy females. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25824404/
[25] Carmen Mannucci, Michele Navarra, Fabrizio Calapai, Raffaele Squeri, Sebastiano Gangemi, Gioacchino Calapai. 01/2017. Clinical Pharmacology of Citrus bergamia: A Systematic Review. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27747942/
[26] Michele Navarra, Carmen Mannucci, Marisa Delbò, Gioacchino Calapai. 3/2015. Citrus bergamia essential oil: from basic research to clinical application. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25784877/
[27] Michele Navarra, Carmen Mannucci, Marisa Delbò, Gioacchino Calapai. 3/2015. Citrus bergamia essential oil: from basic research to clinical application. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25784877/
[28] Thaneeya Hawiset. 14/11/2019. Effect of one time coffee fragrance inhalation on working memory, mood, and salivary cortisol level in healthy young volunteers: a randomized placebo controlled trial. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6881620/
[29] Joseph Zak. 03/7/2020. Wake Up and Smell the Coffee: Antagonism Reformats How Odor Blends are Encoded. The President and Fellows of Harvard College. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://brain.harvard.edu/hbi_news/wake-up-and-smell-the-coffee-antagonism-reformats-how-odor-blends-are-encoded/
[30] Winai Sayorwan, Nijsiri Ruangrungsi, Teerut Piriyapunyporn, Tapanee Hongratanaworakit, Naiphinich Kotchabhakdi, Vorasith Siripornpanich. 04/2013. Effects of inhaled rosemary oil on subjective feelings and activities of the nervous system. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23833718/
[31] Pooja Agarwal, Zahra Sebghatollahi, Mehnaz Kamal, Archana Dhyani, Alpana Shrivastava, Kiran Kumari Singh, Mukty Sinha, Neelima Mahato, Awdhesh Kumar Mishra, and Kwang-Hyun Baek. 30/11/2022. Citrus Essential Oils in Aromatherapy: Therapeutic Effects and Mechanisms. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9774566/
[32] Lenka Martinec Nováková, Eva Miletínová, Monika Kliková, Jitka Bušková. 01/3/2021. Effects of all-night exposure to ambient odour on dreams and affective state upon waking. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33245999/
[33] Susanne Diekelmann, Jan Born, Björn Rasch. 12/4/2016. Increasing Explicit Sequence Knowledge by Odor Cueing during Sleep in Men but not Women. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27147995/
[34] Franziska Neumann, Vitus Oberhauser, and Jürgen Kornmeier. 27/01/2020. How odor cues help to optimize learning during sleep in a real life-setting. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6985213/
[35] Rachel S Herz, Eliza Van Reen, David H Barker, Cassie J Hilditch, Ashten L Bartz, and Mary A Carskadon. 17/10/2017. The Influence of Circadian Timing on Olfactory Sensitivity. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5863568/
[36] Marlise K Hofer, Frances S Chen. 04/2020. The Scent of a Good Night’s Sleep: Olfactory Cues of a Romantic Partner Improve Sleep Efficiency. National Library of Medicine. Truy cập vào 05/9/2024, từ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32163721/
